Geçenlerde birbirinden farklı toplumların gaussian dağılımı kullanarak aslında ne kadar da benzer olduklarını fark ettim. Örneğin aşağıda Türkiye'nin gaussian dağılımı olsun. Tabi ki bir toplum bu kadar düzgün ve tek bir gaussian ile ifade edilemez ama kolaylık açısından öyle farz edelim. Sağ tarafa gidildikçe daha geleneksel, sol tarafa doğru ise daha modern insanlar olduğunu varsayalım. İnsanları tek tip olarak bu şekilde etiketlemeyi her ne kadar sevmesem ve doğru bulmasam da olayın kolay anlaşılması açısından bu şekilde düşününce herkes ne demek istediğimi daha rahat anlar. Bu etiketler yerine muhafazakar laik gibi daha kaba etiketler de düşünebilirsiniz.. Mavi olan kısım Türkiye'de daha laik-modern diye tabir edilen kesimin mean'i (ortalama) iken, kahverengi kısım da daha muhafazakar insanların mean'i olarak kabul edilsin.
Bu iki çizgi (mavi ve kırmızı) kendi etraflarında ayrı birer gaussian'ın mean'i olabilirler ve bunların birleşimi de Türkiye dağılımı olarak kabaca ortaya çıkar.
Biraz daha açarsak, örneğin Suudi Arabistan'a baktığımızda aşağıdaki gibi bir tabloyla karşılaşırız. İstanbul'da etek ve bluzla gezen bir hanım Türkiye'nin mean'ine daha yakınken, Suudi Arabistan için çok uç noktada kalıyor. Hatta türbanlı ve kot giymiş bir hanım bile Suudi Arabistan'ın mean'inden daha solda kalıyor.
Bir de buna İtalya'yı ekleyelim. Sonuç olarak elimizde 3 farklı ülkenin birbirine pek de yabancı olmayan 3 tane gaussian dağılımı var. Ülkelerin, hatta ülkelerin içindeki, en moderninden en gelenekseline kadar, daha küçük dağılımların hepsi birbirine çok benziyor.
Peki bu kadar benzerlik varken nasıl oluyor da insanlar arasında bu kadar çatışma çıkabiliyor. Bunun nedeni de çok basit. Bu dağılımlar o kadar benzer ki, her dağılım yine aynı şekilde hareket ediyor. Örneğin Türkiye'deki muhafazakar kesim genel olarak laiklerin yaşam tarzını beğenmez, çünkü onların yaşam tarzı kendilerinin mean'ine çok uzaktır. Aynı şekilde laikler de muhafazakar kesimi daha gerici ve küçük görür çünkü bu sefer de muhafazakarlar, laiklerin yaşam biçiminin mean'ine çok uzaktır ve mean'in sağ tarafında kalmaktadır.
Asıl can alıcı nokta bundan sonra başlıyor. Kendini çok modern gören Türkiye laikleri aslında kendi mean'lerinden daha sola kayan bir yaşam biçimiyle karşılaşınca muhafazakarların verdiği tepkiden pek de farklı bir tepki vermiyorlar. Örneğin bugün İzmir'de nudistliğin serbest bırakıldığını düşünün. İnsanlar sokakta istedikleri gibi çıplak dolaşabilecekler. Bunun üzerine İzmir'deki laiklerin özellikle "ahlaksızlık" temalı tepkileri ile muhafazakarların laikler için verdiği aynı temalı tepki ne kadar da birbirine benziyor değil mi?
Nudistlik çok uç bir örnek diye düşünenler varsa eğer, nudistlik yerine evlilik öncesi cinsel ilişkiyi koysun oraya. İtalya'da Türkiye'deki kadar pek de önemli olmadığını düşündüğüm bu olay İtalya'nın mean'ine daha yakınken, Türkiye'de laiklerin mean'ine bile uzak kalıyor. Nudistler için verilecek tepkilerin aynı tema altında bir çoğu yine bu eylem için de veriliyor.
Toparlarsak eğer, kendini bir "alt" kesimden daha üstün ve modern gören insanlar aslında bir "üst" kesime yine şüpheyle yaklaşarak "alt" kesimin düşünce yapısından farklı bir tepki ortaya koymuyorlar.
Sonuç olarak bir insanın modernliği, hangi mean'e daha yakın olduğu değil, mean'ine ne kadar uzaklığa kadar saygı ve tolerans gösterebildiği ölçüdedir.
Scrap Note: Gaussian eğrisini tolerans eğrisi olarak alıp tolerans ölçütünü de varyans olarak alırsak daha uygun olabilir.
Kayıtlar
